Η ιδιαίτερη φυσιογνωµία της Αγιορείτικης κουζίνας
Ασκητικές συνταγές, ειδικά αγιορείτικα µενού µε τον αποκλεισµό πολλών υλικών της κοσµικής κουζίνας οδηγεί τους µοναχούς σε αξιοθαύµαστη εφευρετικότητα, κι είναι αρκετές οι συνταγές, που όχι µόνο θα στέκονταν κι εκτός περιόδου νηστείας σε ένα εστιατόριο, αλλά θα έκαναν τη διαφορά.
Το γευστικό αποθεµατικό από το οποίο µπορεί να αντλήσει κάποιος είναι µεγάλο. πολλές οι κουζίνες των µονών, πολλές οι επιρροές, από διάφορα µέρη της Ελλάδας αλλά και από τη Μικρά Ασία, τα Βαλκάνια ή τον Πόντο. Η ώσµωση όλων αυτών των γευστικών παραδόσεων έχει σίγουρα πολιτισµικό ενδιαφέρον, ενώ µε συστατικά λαχανικά, χόρτα, φρούτα, ελαιόλαδο, όσπρια και ψάρια κι εν γένει τοπικά κι εποχικά υλικά αυτή η κουζίνα του αυτοελέγχου και της θρησκευτικότητας, µε την ιστορία αιώνων, είναι ισορροπηµένη και υγιεινή όσο λίγες.
Μεγαλύτερος πρέσβης της σπουδαίας Αγιορείτικης Κουζίνας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, είναι ο µοναχός Επιφάνειος ο Μυλοποταµινός. Πρόκειται για µία εξαιρετική προσωπικότητα, µέλος της Λέσχης Αρχιµαγείρων Βορείου Ελλάδας και παραγωγός των βραβευµένων βιολογικών κρασιών «Mυλοπόταµος».
«Η µαγειρική είναι έρωτας, είναι διακονία, είναι αφοσίωση, είναι συντροφικότητα, είναι σχέση µε τον άλλον».
Όσον αφορά τα υλικά: τα ψάρια, τα όστρακα και τα οστρακόδερµα, τα όσπρια, τα λαχανικά, τα χόρτα, το ψωµί, το ελαιόλαδο και το κρασί είναι οι βάσεις της αγιορείτικης µαγειρικής, µαζί µε πολλά αρωµατικά βότανα και αρκετά µπαχαρικά.
Αν και άρρηκτα συνδεδεµένη µε την παράδοση, και δη τη µακεδονική, η αγιορείτικη κουζίνα παραµένει για πολλούς µια terra incognita της γεύσης.
Βυζαντινή κουζίνα
Tο βυζαντινό τραπέζι, ενός φτωχού ή πλούσιου, διακρινόταν για την ποικιλία και τη φαντασία του. Από τα πλούσια καρυκευµένα εδέσµατα που σερβίρονταν στα γεύµατα των Βυζαντινών αριστοκρατών και του παλατιού ως τα πιο λιτά πιάτα που αποτελούσαν το διαιτολόγιο των φτωχότερων κατοίκων της Κωνσταντινούπολης και των επαρχιών µπορεί να συµπεράνει κανείς πολλά για τις κοινωνικές συνθήκες και τον πολιτισµό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η πλούσια ποικιλία της βυζαντινής κουζίνας χαρακτηρίζει όλα τα γεύµατα της καθηµερινής ζωής, αλλά και τα εορταστικά δείπνα και τη νηστεία. Τα κύρια γεύµατα ενός µέσου Βυζαντινού ήταν τρία: το πρόγευµα, το µεσηµεριανό γεύµα και ο δείπνος. Ωστόσο, η επίδραση των διατροφικών συνηθειών των αρχαίων Ελλήνων είναι εµφανής. Εκτός από τα τρία κύρια γεύµατα, υπήρχαν το «βουκκάκρατο», δηλαδή ψωµί βουτηγµένο στο κρασί, το οποίο έπαιρναν πριν το πρωινό, και το «δειλινό», ένα πρόχειρο γεύµα πριν δύσει ο ήλιος και συγκεντρωθούν όλοι για τον δείπνο.
